تأثیرقارچ های میکوریزا بر گیاه پالایی سرب و کادمیم توسط گیاه دارویی آویشن دنایی ( Thymus daenensis Celak.)

چکیده سابقه و هدف: آلودگی خاک با فلزات سنگین یکی از مشکلات زیست محیطی عمده در جوامع بشری است و با انتقال این عناصر سمی از طریق تولیدات گیاهی به انسان، سلامتی افراد جامعه به خطر می افتد. یکی از روش های نوین و کم هزینه برای پالایش خاک‌های آلوده، استفاده از گیاهان میباشد. گیاه پالایی یک تکنولوژی در حال ظهور است که با بهره گیری از گیاهان و سپس ریزجانداران موجود در ریزوسفر برای حذف کردن، تغییر دادن یا محدود کردن مواد شیمیایی سمی در خاک، رسوبات، آبهای زیرزمینی، آبهای سطحی و حتی اتمسفر استفاده می شود. هدف از این تحقیق بررسی توانایی پالایش خاک از عناصر سرب و کادمیم توسط گیاه دارویی آویشن دنایی با حضور قارچ مایکوریزا بود. مواد و روش‌ها: این پژوهش در شرایط گلخانه ای به صورت فاکتوریل با دو فاکتور اجرا شد. فاکتور اول: فلز سنگین شامل چهار سطح: سرب(100میلیگرم بر کیلوگرم)، کادمیم(15میلیگرم بر کیلوگرم خاک)، کاربرد همزمان کادمیم + سرب و شاهد(صفر) و تیمار قارچی ( در پنج سطح: G. intraradices، G. Mosseae،G . fasciculatum ، کاربرد همزمان هر سه گونه و شاهد- عدم تلقیح- ) در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی و در 3 تکرار انجام شد. یافته‌ها: نتایج تجزیه واریانس داده ها نشان داد قارچهای میکوریزا اثر معناداری بر غلظت سرب و کادمیم در شاخساره و ریشه گیاه آویشن دنایی داشتند. طبق نتایج این پژوهش در خاک آلوده به کادمیم(سطح 15 میلیگرم کادمیم بر کیلوگرم خاک)، بیشترین غلظت کادمیم در شاخساره گیاه (62/1 میلیگرم در کیلوگرم وزن خشک گیاه) در بستر آلوده به کادمیم و همزیست با G.mosseae و در ریشه(56/1 میلیگرم در کیلوگرم وزن خشک گیاه) در تیمار G. fassiculatum بدست آمد. در خاک آلوده به سرب(سطح 100 میلیگرم سرب بر کیلوگرم خاک)، بیشترین غلظت سرب در ریشه گیاه(103/9 میلیگرم بر کیلوگرم وزن خشک گیاه) در تیمار G. fassiculatum بدست آمد و در شاخساره(36/6 میلیگرم بر کیلوگرم وزن خشک گیاه)، در تیمار G. fassiculatum حاصل شد . نتیجه‌گیری: نتایج نشان دهنده توانایی زیاد گیاه دارویی آویشن دنایی برای جذب فلزات سنگین از خاک‌های آلوده است. تجمع بیشتر سرب در ریشه آویشن دنایی نسبت به شاخساره از یافته های دیگر این پژوهش بود. بر اساس نتایج، این گیاه قادر است مقادیر قابل توجهی از سرب و کادمیم بستر را جذب نموده و در ریشه تجمع دهد یا به شاخساره انتقال دهد و با دارا بودن این مکانیسم برای گیاه جذبی کادمیم و سرب در فناوری گیاه پالایی مناسب میباشد. مصرف قارچهای میکوریزا به ویژه G. fassiculatum و G.mosseae نیز می تواند کارآیی گیاه پالایی خاک آلوده به کادمیم و سرب را بهبود بخشد. واژه‌های کلیدی: گیاه پالایی، کادمیم، سرب، قارچ میکوریزا